ÖZET

Amaç: Çalışmamızda sol ventrikül hipertrofisi (SVH) ile P dalga süreleri ve P dispersiyonu (PD) arasında ilişki olup olmadığı koroner arter hastalığı olan ve olmayan bireylerde araştırıldı.
Gereç ve Yöntem: Çalışmamıza miyokard infarktüsü öyküsü olmayan ve koroner anjiyografisi yapılmış olan 119 birey dahil edildi. Tüm bireylerden koroner anjiyografi öncesinde 12 derivasyonlu yüzey EKG kaydı alınarak maksimum ve minimum P dalga süreleri (Pmaks ve Pmin) ölçüldü ve PD hesaplandı (PD=Pmaks-Pmin). Ekokardiyografik inceleme yapılarak tüm bireylerin sol ventrikül kitle indeksi (SVKİ) hesaplandı. SVH, SVKİ'nin kadınlarda 110 gr/m2'den, erkeklerde ise 134 gr/m2'den fazla olması şeklinde tanımlandı.
Bulgular: Koroner anjiyografisi normal olan 85 bireyin (Grup 1) 55'inde SVH yok (Grup 1-A), 30'unda ise vardı (Grup 1-B). Koroner anjiyografiyle en az 1 major epikardiyal koroner arterinde ?%50 darlık tespit edilen 34 hastanın ise (Grup 2) 15 tanesinde SVH yok (Grup 2-A), 19 tanesinde ise vardı (Grup 2-B). Grup 2'de Grup 1'e kıyasla Pmaks, ve Pd daha yüksek, Pmin daha düşük bulundu (sırasıyla, 115±11 msn ve 109±11 msn, P=0.011; 35±7 msn ve 26±7 msn, P<0.001; 80±7 msn ve 84±9 msn, P=0.049). Alt gruplar incelendiğinde PD Grup 1-B'de Grup 1-A'ya göre daha yüksek olarak bulunduğu halde (sırasıyla, 28±8 msn ve 25±6 msn, P=0.037) Grup 2-A ve Grup 2-B arasında anlamlı farklılık görülmedi (P>0.05). Tüm bireyler dikkate alındığında SVKİ ile PD arasında anlamlı ilişki olduğu görüldü (r=0.301 ve P=0.001). Ancak korelasyon testi gruplarda ayrı ayrı yapıldığında Grup 1'de SVKİ ile PD arasında var olan anlamlı ilişkinin Grup 2'de olmadığı görüldü (sırasıyla, r=0.319 ve P=0.003; r=0.116 ve P=0.515).
Sonuç: Koroner arter hastalığı olmayan bireylerde PD SVKİ ile ilişkili iken koroner arter hastalığı olanlarda ilişkili değildir.
Anahtar Kelimeler: P dalgası süresi, P dalgası dispersiyonu, Sol ventrikül hipertrofisi

SUMMARY

The Effect of Left Ventricular Hypertrophy on P Wave Dispersion in Patients with and Without Coronary Artery Disease
Aim: The aim of this study was to investigate whether left ventricular hypertrophy is associated with P wave duration and P dispersion (PD) in subjects with and without coronary artery disease.
Methods and Results: One hundred nineteen individuals who underwent coronary angiography and without history of myocardial infarction were enrolled into the study. In all individuals, 12-lead surface electrocardiograms were recorded, and maximum and minimum P wave duration (Pmax and Pmin) and PD were calculated (PD=Pmax-Pmin). Left ventricular mass index (LVMI) was calculated by echocardiography in all subjects. Left ventricular hypertrophy (LVH) was defined as LVMI>134 gr/m2 in men and >110 gr/m2 in women.
Result: In 55 (Group 1-A) of 85 individuals who had normal coronary angiogram (Group 1), LVH was absent, and it was present in 30 (Group 1-B) of them. In 15 (Group 2-A) of 34 patients who had ?50% stenosis at least in one major epicardial coronary artery (Group 2), LVH was absent, and it was present in 19 (Group 2-B) of them. Pmax and PD were higher, and Pmin was lower in Group 2 compared with Group 1 (115±11 ms and 109±11 ms, P=0.011; 35±7 ms and 26±7 ms, P<0.001; 80±7 ms and 84±9 ms, P=0.049; respectively). In the comparison of the subgroups, while PD was significantly higher in Group 1-B compared with Group 1-A (28±8 ms and 25±6 ms, P=0.037; respectively), there was no significant difference between Group 2-A and Group 2-B (P>0.05). In all subjects, LVMI was significantly correlated with PD (r=0.301 and P=0.001). However, when correlation test was performed one by one in Group 1 and Group 2, although LVMI was correlated with PD in Group 1, not in Group 2 (r=0.319 and P=0.003; r=0.116 and P=0.515; respectively).
Conclusion: While PD is related to LVMI in individuals without coronary artery disease, it is not in patients with coronary artery disease.
Key Words: P-wave duration, P-wave dispersion, Left ventricular hypertrophy