ÖZET
Amaç: Peripartum dönemde verilen aile planlaması danışmanlığı hizmetinin postpartum ilk yıl sonunda aile planlaması yöntemi kullanma ve istenmeyen gebeliklerin önlenmesi yönünde bir üstünlük sağlayıp sağlamadığını araştırmaktır.
Gereç ve Yöntem: Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Doğumhanesi'ne 1997 Ağustos-1998 Şubat tarihleri arasında başvuran 184 gebe rastgele iki gruba ayrıldı. Üç hasta çalışmadan dışlandıktan sonra kalan 181 olgu içinden rastgele ayrılan 94 gebe ve kontrol grubuna randomize edildikten sonra aile planlaması danışmanlığı talep eden 15 gebe ile birlikte toplam 109 gebe vaka grubunu oluşturdu (Grup 1). Doğumhanede bulunan afiş ve resimli dökümanlardan emzirme ve aile planlaması hakkında pasif bilgi alan 72 gebe ise kontrol grubunu (Grup 2) oluşturdu.
Bulgular: Danışmanlık sonrasında hemen yöntem seçimi grup 1'de (%57), grup 2'den (%48) istatistiksel olarak faklı değildi (p=0.2). Grup 2'de geri çekme yöntemi seçimi (%29) Grup 1'den (%16.5) anlamlı olarak fazlaydı (p=0.03). En yüksek oranda hemen yöntem seçenler aktif aile planlaması danışmanlığı almış, 8 yıldan uzun eğitim almış kadınlardı (%66.7, 28/42). Hemen yöntem başlama açısından grup 1 (%33) ve grup 2 (%25) arasında istatistiksel fark yoktu (p=0.2). Bir yıl sonunda modern aile planlaması yöntemi kullanımı grup 1'de %74.5, grup 2'de %43 bulundu (p<0.001). Doğumdan sonraki ilk yılın sonunda grup 1 olgular arasından beş kadın (%4.5) gebe kalırken, grup 2 olgular arasından ise altı kadın (%8.3) gebe kaldı (p=0.4). Gebelikten önce herhangi bir aile planlaması yöntemi kullanan 108 kadının verileri araştırıldı. Gebelikten önce aile planlaması yöntemi kullanan grup 1 olgularda bir yıl içinde hiç gebelik gözlenmezken (0/66), daha önce aile planlaması yöntemi kullanmış grup 2 olgularda ise dört gebelik (%9.5, 4/42) gözlendi ve bu bulgu istatistiksel olarak anlamlıydı (p=0.01). Gruplar arasında emzirme süresi (p=0.8) ve doğumdan sonra ek gıda başlama zamanı açısından fark (p=0.5) bulunmadı.
Sonuç: Peripartum aktif aile planlaması danışmanlığı, postpartum birinci yılda sadece daha önce kontraseptif yöntem kullanmış kadınlarda istenmeyen gebelikleri azalttı. Danışmanlık, modern aile planlaması yöntemlerinin kullanımını ve sterilizasyon seçimini ise arttırdı. Danışmanlık alan ve almayanlarda postpartum laktasyon tutumu farklı değildi.
Anahtar Kelimeler: Peripartum, Aile planlaması, Danışmanlık, Yöntem kullanımı, Planlanmamış gebelik
The Effect of Family Planning Counselling on the Postpartum Family Planning Method Use and Lactation Practices
SUMMARY
Objective: The aim of this study is to evaluate the effect of family planning counselling provided in the peripartum period on the family planning method use and unintended pregnancy prevention at the end of the first postpartum year. Institution: Kocaeli University School of Medicine, Department of Obstetrics and Gynecology
Material and Methods: Between August 1997-February 1998, one hundred eighty four pregnant women who were admitted to delivery room were randomized in to two groups. After exclusion of three cases Group 1 (case group) constituted of 94 women from initial randomization plus 15 women who demand family planning counselling after randomization to control group which add up to 109 cases. Seventy-two pregnant women who received passive information from the avaliable slides and illustrated documents about breastfeeding and family planning counselling formed the control group (Group 2).
Results: After counselling, 57% of the women in Group 1 immediately decided to use a method, while this was 48% in Group 2 (p= 0.2). Coitus interruptus choice was statistically higher in Group 2 (29%) than Group 1 (16.5%) (p=0.03). Immediate decision on a family planning method was most frequent among Group 1 patients who had education longer than eight years (66.7%, 28/42). There was no statistical difference between Group 1 (33%) and Group 2 (25%) about immediate method beginning (p=0.2). At the end of one year, using modern family planning method was found 75% in Group 1, 43% in Group 2 (p<0.001). At the end of the first year after delivery, five women in Group 1 (4.5%) become pregnant while six women in Group 2 (%8.3) become pregnant (p=0.4). A subgroup analysis was performed on 108 women who used a family planning method prior to studied pregnancy. In Group 1, no pregnancy was observed among women who had used family planning method previously (0/66) while four pregnancies were observed in Group 2 who used family planning counselling before (9.5%, 4/42) and this finding was statistically significant (p=0.01). The mean lactation time (p=0.8) and the mean age of starting food supplementation (p=0.5) were similar in the two groups.
Conclusion: Peripartum active family planning counselling reduced unintended pregnancies at the end the first postpartum year in women who previously used any of the contraceptive methods. Counselling increased modern family planning method use and sterilisation choice. Postpartum lactation practices did not change with counselling.
Key Words: Peripartum, Family planning, Counselling, Method choice, Unintended pregnancy
