ÖZET

Amaç: Bu çalışmada; insanlarla birebir ilişkinin kaçınılmaz olduğu meslek grupları arasında yer alan sağlık çalışanlarının tükenmişlik durumunun ve ilişkili kişisel ve mesleksel etmenlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırma Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile Ankara (SSK) Dışkapı Eğitim ve Araştırma Hastanelerinde 2005 yılında yapılmıştır. Araştırma sırasında iki hastanede faal olarak çalışan 1091 sağlık personelinden 857’sine ulaşılmıştır. Araştırmaya katılım oranı %78.6’dır. Araştırmada veri toplama formu ile Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) kullanılmıştır. MTÖ’nin üç alt boyutu olan Duygusal Tükenme (DT), Duyarsızlaşma (DY), Kişisel Başarı (KB) için ortalama puanların, kişisel ve mesleksel etmenler ile değişimi değerlendirilmiştir. İstatistiksel karşılaştırmalarda t testi ve varyans analizi kullanılmıştır.
Bulgular: İncelenenlerin %59.9’u kadın, %70.1’i evli, %27.9’u uzman hekim, %29.6’sı asistan/pratisyen hekim ve %42.5’i hemşire ve sağlık teknisyeninden oluşmaktaydı. İncelenenlerin genel tükenmişlik puanları; DT 17.6±5.9, DY 6.4±3.6, KB ise 20.0±4.8 bulunmuştur. Duygusal Tükenmede cinsiyet, medeni durum, mesleği isteyerek seçme, mesleği kendine uygun bulma, çalışma ortamından memnun olma, ekonomik sıkıntı yaşama, özel sorun varlığı grupları arasında fark olduğu; Duyarsızlaşmada cinsiyet, meslek, mesleği isteyerek seçme, mesleği kendine uygun bulma, meslekten memnun olma, ekonomik sıkıntı yaşama, özel sorun varlığı grupları arasında fark olduğu; Kişisel Başarıda medeni durum, meslek, özel sorun varlığı  grupları arasında fark olduğu belirlenmiştir.
Sonuç: Sağlık personelinin ücret doyumuna ulaşması ve ekonomik sıkıntıdan kurtulması, mesleğini isteyerek seçmesi, kendi karakter ve kişilik yapısına uygun meslek seçmesi, üstlerinden destek görmesi ve gerektiğinde ödüllendirilmesi tükenmişliği azaltabilecek etmenlerdir. Tükenmişlik üzerinde etkili olan bu etmenlere yönelik organizasyonel düzenlemelerin yapılması, böylece çalışanların sağlığına katkı sağlanması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sağlık Personeli, Hastane, Tükenmişlik, Maslach

Burnout Among Tertiary Care Workers: Related Personal and Occupational Factors

SUMMARY

Objective: In this study, we aimed to determine the burnout status and related personal and occupational factors among health workers who are in one of the professional groups in which individual relationship with other people is unavoidable.
Material and Method: The study was conducted in Ankara Oncology Research and education hospital and Ankara Dışkapı (SSK) research and education hospital in year 2005. In this descriptive study, 857 of the 1091 health workers working actively in these two hospitals were reached. The study participation rate was 78.6%.  Data collection form and Maslach Burnout Inventory (MBI) were used in the study.  The variation with personal and occupational factors of  the MBI subgroups, Emotional Exhaustion (EE), Depersonalization (DP) and Personal Accomplishment (PA) scores were evaluated. t test and variance analysis were used as statistical method.
Results: 59.9% of the subjects were female, 70.1% were married, 27.9% were specialist, 29.6% were research assistant/general practitioner and 42.5% of them were nursing stuff and health technician. The mean burnout scores of the subjects were 17.6±5.9 for EE, 6.4±3.6 for DP and  20.0±4.8 for PA subgroups. There was statistically significant difference with regard to sex, marital status, voluntary selection of the profession, finding convenient the profession to him/herself, being satisfied with the working environment, economic problem, private life problem for  Emotional Exhaustion; sex, profession, voluntary selection of the profession, finding convenient the profession to him/herself, being satisfied with the profession, economic problem, private life problem for Depersonalization and marital status, profession, private life problem for Personal Accomplishment  .
Conclusion: Economic satisfaction and resolving economic problems, choosing voluntary his/her profession, choosing a profession convenient to his/her character, support from the seniors and awarding when needed are the factors which could decrease the burnout.  We recommend organizational regulations focusing on those factors for contribution to the workers’ health.
Key Words: Health workers, Hospital, Burnout, Maslach